ช้างเผือก (กทม., เหนือ) คงคาเดือด (กลาง, ตราด) ตะไลคงคา (ชัยนาท) สมุยกุย (นครราชสีมา) หมากเล็กหมากน้อย (กลาง, ประจวบคีรีขันธ์)

Arfeuillea arborescens Pierre

SAPINDACEAE

เป็นไม้ยืนต้น ลำต้นมีความสูง ประมาณ 10-12 เมตร เปลือกสีหม่นและมีด่างเป็นดวงขาวๆ ใบ: ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ ใบย่อยมี 1-4 คู่ ก้านใบประกอบยาว 1-2 เซนติเมตร แกนกลางใบประกอบยาวประมาณ 7 เซนติเมตร ใบย่อยรูปไข่ ยาว 2-7 เซนติเมตร ปลายใบเว้าตื้นหรือแหลมยาว โคนใบรูปลิ่ม แผ่นใบมีขนยาวใกล้เส้นกลางใบทั้งสองด้าน ก้านใบย่อยยาวประมาณ 3 มิลลิเมตร ดอก: ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ยาวประมาณ 15 เซนติเมตร ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียอยู่ในช่อเดียวกัน กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปรี รูปขอบขนานหรือแกมรูปไข่ สีแดงอมเขียว กลีบดอกมี 2-4 กลีบ สีขาว ขนาดเล็กกว่ากลีบเลี้ยง รูปไข่กลับ ยาวประมาณ 3 มิลลิเมตร จานฐานดอกรูปคล้ายปาก ผล: ผลแบบแคปซูล บาง มีปีก เกลี้ยง ทรงรี ยาว 3.2-5.5 เซนติเมตร ปีกกว้างประมาณ 2 เซนติเมตร เมล็ดรูปไข่กลับ สีดำ มีขนสีน้ำตาล ยาว 5-5.5 มิลลิเมตร

พบแทบทุกภาคของไทย ยกเว้นภาคใต้ ขึ้นในป่าเบญจพรรณและป่าดิบแล้ง ชอบเขาหินปูน ระดับความสูงจนถึงประมาณ 600 เมตร

เป็นยาฆ่าพยาธิ แก้ไอ แก้ไข้ เนื้อไม้ขับพยาธิ ดับพิษไข้ เปลือกแก้ร้อนใน แก้กระหายน้ำ